Acetazolamide

Acetazolamide (Diamox) vermindert klachten van hoogteziekte

Acetazolamide geeft geen garantie op het voorkomen van hoogteziekte maar het helpt het lichaam acclimatiseren, de standaard stijgingsrichtlijnen dienen gevolgd te worden
Remco Berendsen
Het is al langere tijd bekend dat acetazolamide (Diamox) bescherming biedt tegen het ontstaan van hoogteziekte. Het wordt verondersteld effectief is 60-80% van de gevallen [2], maar er zijn wel belangrijke bijwerkingen. Recent zijn er meerdere meta-analyses verschenen die nu ook aantonen dat er een voordeel zit in het gebruik van acetazolamide in het voorkomen van hoogteziekte (Acute Mountain Sickness, AMS) De discussie gaat dan over de optimale dosering acetazolamide. Er zijn verschillende gedachte hierover. De Nederlandse richtlijn voor huisartsen (LCR) en de internationale richtlijn van de Wilderness Medical Society (WMS) schrijft 125 mg, twee keer daags voor ter preventie van hoogteziekte.[1] Kayser en anderen [2] kwamen met de eerste meta-analyse waarna er meerdere volgden.[3,4]
De optimale dosis acetazolamide voor de preventie van AMS lijkt dus op dit moment 125 mg, twee keer per dag. In relatie tot de bijwerkingen heeft deze dosis het gunstigste profiel. Personen die geen acetazolamide gebruiken hebben tweemaal meer kans op het krijgen van AMS (relatief risico van 0,50 95% betrouwbaarheidsinterval 0,43-0,59)) in vergelijking met personen die wel acetazolamide gebruiken. Voor de groep die 500 mg per dag gebruikt geldt een relatief risico van 0,51 (95% betrouwbaarheidsinterval 0,38-0,69).
Wanneer u naar hoogte gaat blijft nog steeds het advies om te stijgen volgens de daarvoor geldende richtlijnen (4 x 4 health rules for mountaineers). Wanneer dit niet mogelijk is of wanneer u eerder klachten heeft gehad van hoogteziekte bij het gaan naar hoogte adviseren wij twee keer daags 125 mg acetazolamide te gebruiken mits er geen allergie bestaat voor dit middel.

  1. Luks AM, McIntosh SE, Grissom CK, et al. Wilderness Medical Society consensus guidelines for the prevention and treatment of acute altitude illness. Wilderness Environ Med 2010;21(2):146–55.
  2. Kayser B, Dumont L, Lysakowski C, Combescure C, Haller G, Tramèr MR. Reappraisal of Acetazolamide for the Prevention of Acute Mountain Sickness: A Systematic Review and Meta-Analysis. High Altitude Medicine & Biology 2012;13(2):82–92.
  3. Low EV, Avery AJ, Gupta V, Schedlbauer A, Grocott MPW. Identifying the lowest effective dose of acetazolamide for the prophylaxis of acute mountain sickness: systematic review and meta-analysis. BMJ 2012;345(oct18 1):e6779–9.
  4. Ritchie ND, Baggott AV, Andrew Todd WT. Acetazolamide for the Prevention of Acute Mountain Sickness-A Systematic Review and Meta-analysis. J Travel Med 2012;19(5):298–307.

Werkingsmechanismen van Acetazolamide

Farmacotherapie bij acute hoogteziekte (AMS) is de afgelopen halve eeuw grotendeels gebaseerd geweest op het gebruik van koolzuuranhydraseremmers (CA), zoals acetazolamide (Diamox), en corticosteroïden, zoals dexamethason. De voordelen van CA-remmers worden verondersteld voort te komen uit hun bekende ventilatoire stimulatie en de resulterende grotere arteriële oxygenatie door remming van nier-CA en het ontstaan van een milde metabole acidose. Er is gebleken uit meer recent werk dat acetazolamide op andere routes en signaleringen buiten hun klassieke acties om werkt om AMS te behandelen en te voorkomen.[1-4]

Effecten van diamox in relatie tot acute hoogteziekte

  1. Swenson, E.R., et al., Renal carbonic anhydrase inhibition reduces high altitude sleep periodic breathing. Respir Physiol, 1991. 86(3): p. 333-43.
  2. Shimoda, L.A., et al., Inhibition of hypoxia-induced calcium responses in pulmonary arterial smooth muscle by acetazolamide is independent of carbonic anhydrase inhibition. American Journal of Physiology-Lung Cellular and Molecular Physiology, 2007. 292(4): p. L1002-L1012.
  3. An, Y., et al., Hypoxia-inducible factor-1alpha dependent pathways mediate the renoprotective role of acetazolamide against renal ischemia-reperfusion injury. Cell Physiol Biochem, 2013. 32(5): p. 1151-66.
  4. Swenson, E.R., Pharmacology of acute mountain sickness: old drugs and newer thinking. J Appl Physiol (1985), 2016. 120(2): p. 204-15.

Acetazolamide 62,5 mg

In een recente publicatie van Lipman et al.(1) wordt acetazolamide 62,5 mg 2dd vergeleken met 125 mg 2dd voor de preventie van acute hoogteziekte.
Deze dubbelblinde, gerandomiseerde, gecontroleerde non-inferioriteitsstudie vergelijkt acetazolamide 62,5 mg tweemaal daags met de standaarddosis acetazolamide 125 mg vanaf de avond voor de beklimming van 1240 m (4100 ft) naar 3810 m (12.570 ft) gedurende 4 uur. Het primaire resultaat was acute hoogteziekte (d.w.z. hoofdpijn, Lake Louise Questionnaire ≥ 3, en minimaal een ander symptoom). In totaal werden 106 deelnemers geanalyseerd, met 51 (48%) gerandomiseerd naar 125 mg en 55 (52%) naar 62,5 mg, met een gecombineerde acute bergziekte-incidentie van 53 (50%) en een gemiddelde ernst van 3. De 62,5-mg groep viel niet binnen de vooropgestelde 26% non-inferioriteitsmarge voor de incidentie van acute hoogteziekte (62,5 mg = 30 [55%] versus 125 mg = 23 [45%], 95% betrouwbaarheidsinterval [CI] -11% tot 30%). Deelnemers in de 62,5 mg groep hadden een hoger risico op acute hoogteziekte (odds ratio = 1,5, 95% CI 0,7-3,2). Het aantal personen dat nodig is om te behandelen om 1 zieke te voorkomen (NNT) in de 125 mg groep is 4,8, eerder vonden wij 5,5 voor dezelfde dosering.(2) De auteurs concluderen dat acetazolamide 62,5 mg tweemaal daags niet dezelfde effectiviteit heeft als 125 mg tweemaal daags voor de preventie van acute hoogteziekte. Acetazolamide 62,5 mg tweemaal daags wordt daarom niet aanbevolen voor de preventie van acute hoogteziekte.

  1. Lipman GS, Jurkiewicz C, Burnier A, et al. A Randomized Controlled Trial of the Lowest Effective Dose of Acetazolamide for Acute Mountain Sickness Prevention [published online ahead of print, 2020 May 29]. Am J Med. 2020;S0002-9343(20)30439-3.
  2. Van Vessem ME, Kayser B, Stijnen T, Berendsen RR. Prevention of acute mountain sickness with acetazolamide. Huisarts Wet 2013;56(12): 610-5.

Last Published: Zondag, 08 November 2020

Terug